Nếu bạn hỏi một nghệ sĩ rằng làm sao để vẽ giỏi như họ, rất có thể bạn sẽ nhận được câu trả lời: “Cứ luyện tập đi!”. Nghe thì đúng đấy, nhưng câu trả lời này thực sự không giúp ích nhiều. Bởi vì cụ thể là cần làm gì, bắt đầu từ đâu, và phải đi theo hướng nào thì chúng ta rất mù mờ.
Một số người sẽ hướng dẫn cụ thể hơn, như: học các nguyên tắc cơ bản, vẽ khối đơn giản, luyện tập đổ bóng, thế dáng, giải phẫu… Nhưng nếu không có định hướng rõ ràng, bạn có thể dễ dàng bị cuốn vào những bài tập khô khan, cứ miệt mài vẽ mà chẳng cảm thấy hứng thú, chỉ mong đến một ngày nào đó sẽ đủ giỏi để vẽ được thứ mình thực sự muốn.
Vậy có cách nào để luyện tập hiệu quả mà vẫn được vẽ những gì mình thích không? Tôi tin rằng có một phương pháp học vẽ có thể giúp bạn làm được điều đó—và nó dựa trên khoa học! (hoặc ít nhất là có chút liên quan đến khoa học).
Phương pháp khoa học và cách thức hoạt động
Chắc hẳn bạn đã nghe qua phương pháp giải quyết vấn đề bằng cách thực hiện một loạt bước theo thứ tự khoa học để rút ra kết luận hữu ích. Nếu minh họa bằng sơ đồ, nó sẽ trông như thế này:
Nhưng nếu chúng ta vẽ một sơ đồ cho “phương pháp nghệ thuật”, thì trong hầu hết các trường hợp, nó có lẽ sẽ trông như thế này:
Bạn thấy vấn đề rồi chứ? Khi áp dụng phương pháp khoa học, bạn luôn tập trung vào mục tiêu, sử dụng những gì đã học được để tiếp tục thử nghiệm và cải thiện. Mọi thứ đi theo một trình tự rõ ràng, bạn có thể thấy được sự tiến bộ của mình.
Còn với cách tiếp cận nghệ thuật, bạn cứ vẽ loanh quanh, hy vọng một ngày nào đó mình sẽ giỏi hơn. Có thể bạn đã rút ra được vài bài học, nhưng vì chúng đến một cách vô thức, nên rất khó để nhớ lại hay áp dụng một cách có hệ thống.
Vậy thì, rõ ràng là phương pháp khoa học có vẻ hiệu quả hơn—nhưng làm thế nào để áp dụng nó vào việc học vẽ?
Học vẽ bằng phương pháp khoa học là như thế nào?
Trước hết, bạn cần biết rằng hoàn toàn có thể áp dụng phương pháp khoa học theo cách đơn giản nhất, như thế này:
- Quan sát: “Mình vẽ con hổ mà trông cứ sai sai.”
- Câu hỏi: “Làm sao để vẽ con hổ trông thật hơn?”
- Nghiên cứu: Xem ảnh và video về con hổ .
- Giả thuyết: “Chắc dùng tỷ lệ này thì nhìn sẽ chuẩn hơn.”
- Thử nghiệm: Thử vẽ con hổ theo tỷ lệ đó.
- Kết quả: “Ừm… vẫn trông không thật lắm.”
- Kết luận: “Ok, vậy tỷ lệ này chưa chuẩn, cần thử cách khác.”
… và rồi bạn quay lại bước nghiên cứu, tiếp tục thử nghiệm, lặp đi lặp lại quá trình này cho đến khi đạt được kết quả như mong muốn.
Tuy cách làm này có thể áp dụng được, nhưng tôi cảm thấy nó không hoàn toàn phù hợp với quá trình sáng tạo nghệ thuật. Khi đưa ra một nhận xét chung chung kiểu “Trông không thật lắm” hay “Có gì đó sai sai”, bạn có thể sẽ không biết chính xác cần nghiên cứu điều gì, đặt giả thuyết ra sao, hoặc làm thế nào để điều chỉnh khi giả thuyết không đúng. Nhất là vì chúng ta không phải đang giải toán hay làm thí nghiệm vật lý, mà đang làm việc với hội họa và cảm nhận!
Vậy nên, tôi đề xuất một phương pháp được cải tiến từ “phương pháp nghệ thuật”. Cách này giúp bạn vừa tận hưởng việc vẽ những gì mình thích, vừa đảm bảo thu được kết quả rõ ràng và tiến bộ thực sự. Và đây là cách thực hiện!
CỨ VẼ ĐI!!!
Đúng rồi, bạn không nghe nhầm đâu! Bất kể trình độ của bạn đang ở mức nào, hãy thử vẽ ngay thứ mà bạn luôn muốn vẽ. Nhưng lần này, hãy tiếp cận nó theo một cách khác một chút.
Hãy tắt nhạc, podcast, TV, hoặc bất kỳ thứ gì có thể làm bạn xao nhãng. Khi vẽ, tập trung vào suy nghĩ của bạn. Quan sát xem bạn đang làm gì và bạn phản ứng với nó ra sao. Có ba kiểu suy nghĩ sẽ cực kỳ hữu ích:
- “Cái này sai rồi.”
- “À, cái này đúng nè!”
- “Hmm, mình thử làm thế này xem sao…”
Bất cứ khi nào bạn nhận ra mình đang có một trong ba suy nghĩ trên, hãy ghi lại! Để tiết kiệm thời gian và không làm gián đoạn quá trình vẽ, bạn có thể sử dụng các ký hiệu sau:
- – (quan sát, vấn đề)
- + (kết luận, giải pháp)
- ~ (giả thuyết, ý tưởng)
Bằng cách này, bạn không chỉ vẽ mà còn chủ động học hỏi từ chính quá trình của mình!
Hãy cùng xem kỹ hơn từng loại suy nghĩ này để bạn có thể phân biệt chúng một cách rõ ràng:
Quan sát & vấn đề (-)
Đây sẽ là loại suy nghĩ xuất hiện nhiều nhất khi bạn mới bắt đầu học vẽ. Bất cứ khi nào bạn làm gì đó và cảm thấy kết quả không ổn, hãy ghi lại điều bạn đã làm hoặc lý do tại sao bạn nghĩ nó không hiệu quả. Bạn có thể viết dưới dạng câu hỏi hoặc một nhận định ngắn gọn.
Hãy cố gắng viết ra chi tiết nhất có thể. Ví dụ, “Mình không thể vẽ con hổ” thì ổn, nhưng “Khi mình làm [điều này], con hổ trông sai sai” sẽ có ích hơn. Nếu gặp khó khăn lúc đầu, đừng lo! Cứ tiếp tục viết ra rồi dần dần bạn sẽ thấy mình ngày càng phát hiện ra nhiều điều thú vị hơn.
Một vài ví dụ:
- Thân con hổ dài bao nhiêu so với đầu của nó?
- Mình không biết góc giữa đùi và cẳng chân phải như thế nào mới đúng.
- Khi mình nhấn đường viền chính bằng màu đen, cả bức vẽ trông bị phẳng.
- Cách mình vẽ lông mất quá nhiều thời gian, có cách nào nhanh hơn mà vẫn giữ được chi tiết không?
- Làm thế nào để vảy trông bóng bẩy thay vì bị nhạt nhòa?
Điều quan trọng là đừng biến những quan sát này thành một danh sách “mình dở ở đâu”. Đây chỉ là những vấn đề cần giải quyết, không phải bằng chứng cho thấy bạn kém cỏi! Mọi người đều bắt đầu với việc chưa vẽ giỏi, nên có nhiều vấn đề cần cải thiện là chuyện hoàn toàn bình thường. Nghĩ về cách giải quyết chúng không khiến bạn kém hơn ai cả—nó chỉ có nghĩa là bạn đang trên con đường tiến bộ!
Kết luận & Giải pháp (+)
Đôi khi, bạn sẽ nhận ra rằng một điều mình làm lại thực sự hiệu quả. Không cần phải là một thay đổi lớn—có thể chỉ là đường viền mắt trông tự nhiên hơn, hoặc tóc bớt cứng và mềm mại hơn. Điều gì đã giúp bạn làm được điều đó? Tìm ra câu trả lời và ghi lại!
Hoặc có thể bạn phát hiện ra lý do vì sao một kỹ thuật nào đó không hiệu quả? Cũng ghi lại luôn—như vậy, lần sau bạn sẽ biết cách tránh! Những ghi chú này nên mang tính tổng kết và thực tế nhất có thể, giúp bạn xác định rõ ràng nên làm gì và không nên làm gì. Điều này không có nghĩa là chúng không thể thay đổi sau này, nhưng ít nhất tại thời điểm đó, bạn có một hướng đi rõ ràng.
Những ghi chú này có thể dài hơn một chút, vì chúng mô tả chi tiết hơn. Nếu cần, bạn có thể kèm theo những phác thảo nhỏ—đôi khi, một hình vẽ sẽ giúp giải thích dễ hơn nhiều!
Ví dụ về các ghi chú dạng này:
- + Khi đường kẻ giữa hai mắt song song với đường kẻ giữa hai lỗ mũi, phối cảnh của đầu trông tự nhiên hơn!
- + Có thể làm nhòe đường viền để tạo bóng nhanh hơn.
- + Dùng công cụ lasso để tạo đường viền sắc nét ngay cả khi sử dụng cọ mềm.
- + Điểm sáng lớn trong mắt khiến đầu trông nhỏ hơn.
- + Bóng đen quá lớn làm cho màu sắc trông bẩn và nhợt nhạt.
Hãy nghĩ về những ghi chú này như những mẹo vẽ nhanh mà bạn thường thấy trên Instagram—một lời khuyên ngắn gọn kiểu “Hãy làm thế này” hoặc “Đừng làm thế kia”. Dù những hướng dẫn ngắn trên mạng đôi khi không mấy hữu ích, nhưng những ghi chú của bạn thì khác—vì bạn hiểu rõ hoàn cảnh và lý do đằng sau chúng!
Giả thuyết & Ý tưởng (~)
Những ghi chú trước đó liên quan đến những gì bạn đã làm—cái nào hiệu quả, cái nào không. Nhưng còn những điều bạn có thể làm nhưng chưa thử thì sao? Bất cứ khi nào nghĩ ra một ý tưởng mới, hãy ghi lại! Đặc biệt nếu đó là thứ bạn chưa có ý định thử ngay, hay quá lớn để thử trong bức vẽ hiện tại, hoặc thậm chí hoàn toàn không liên quan đến bức vẽ này.
Nếu các ghi chú trước được tạo ra từ việc quan sát kỹ lưỡng hành động và kết quả của bạn, thì những ghi chú này lại đến từ những quá trình vô thức trong tâm trí. Những quan sát khác nhau kết nối với nhau, tạo thành một kết luận tiềm năng—đôi khi, nó chẳng liên quan đến những gì bạn đang làm ngay lúc đó! Để kích thích quá trình này, hãy dành ra vài phút nghỉ ngơi trong lúc vẽ, chỉ đơn giản là nhìn ra ngoài cửa sổ và để tâm trí trôi tự do. Điều này giúp não bạn có thời gian tự liên kết các ý tưởng lại với nhau!
Ví dụ về các ghi chú dạng này:
- ~ Nếu mình giữ nguyên độ đậm của nét vẽ cho đến cuối cùng thì sao nhỉ?
- ~ Phần thân có vẻ hơi dài, liệu rút ngắn lại có làm tổng thể cân đối hơn không?
- ~ Có nên đo tỷ lệ giữa cổ và đầu để chúng trông hài hòa hơn không?
- ~ Dùng màu xanh để tạo bóng thì nhìn sẽ đẹp hơn hay tệ hơn?
- ~ Nếu mình vẽ phần thân trước rồi mới vẽ chân thì sao?
Nói cách khác, đây là những ý tưởng chưa được kiểm chứng, có thể đúng, có thể sai. Chúng có thể hướng đến kết quả tích cực hoặc tiêu cực—thậm chí, đôi khi cố tình làm sai cũng có thể là một cách học rất hiệu quả!
Giờ thì bạn có hai lựa chọn:
- Thử nghiệm ngay lập tức.
- Ghi lại để áp dụng cho bức vẽ tiếp theo.
Dù chọn cách nào, dưới đây là cách tận dụng tối đa những ghi chú này…
Chuyển vấn đề thành giả thuyết
Hãy biến những câu hỏi trong ghi chú của bạn thành các giả thuyết có thể kiểm tra. Đừng lo lắng về việc chúng có đúng hay không—dù kết quả thế nào, bạn cũng sẽ học được điều gì đó! Dưới đây là cách thực hiện:
Ví dụ:
- – Thân con hổ dài bao nhiêu so với đầu? ~ Có thể bằng 4 đầu không?
- – Mình không biết góc chính xác giữa đùi và cẳng chân.~ Có khi góc giữa đùi và cẳng chân là 90°?
- – Khi nhấn mạnh đường viền chính bằng màu đen, cả bức vẽ trông bị phẳng.~ Nếu chỉ nhấn đậm một vài phần của đường viền thay vì toàn bộ thì sao?
- – Cách mình vẽ lông mất quá nhiều thời gian, làm sao để nhanh hơn mà vẫn giữ được chi tiết?~ Nếu bỏ qua chi tiết trong phần bóng tối thì sao?
- – Làm thế nào để vảy trông bóng bẩy thay vì bị nhạt nhòa?~ Có thể thử dùng chế độ hòa trộn khác cho phần highlight?
Hãy nhớ rằng, mục tiêu không phải là tìm ra câu trả lời đúng, mà là tạo ra những câu trả lời có thể thử nghiệm!
Kết luận & Giải pháp
Đây chính là mục tiêu cuối cùng của cả quá trình học vẽ của bạn! Bạn cần áp dụng chúng—ghi nhớ hoặc lưu lại để tham khảo khi cần. Tuy nhiên, vì các ghi chú trong lúc vẽ có thể khá lộn xộn, nên tốt nhất bạn nên chép chúng lại vào một sổ tay hoặc sketchbook riêng. Đây cũng là cơ hội để bạn diễn đạt lại rõ ràng hơn, phân loại hợp lý, hoặc thêm hình minh họa dễ hiểu hơn.
Nhưng hãy nhớ rằng, những ghi chú này không phải là chân lý bất biến! Khi bạn học thêm những điều mới, có thể bạn sẽ thay đổi suy nghĩ về một số kỹ thuật trước đây. Vì vậy, luôn sẵn sàng gạch bỏ những mẹo đã lỗi thời và thay thế bằng những ý tưởng mới hơn.
Ngoài ra, bạn còn có thể biến những ghi chú này thành một hướng dẫn nho nhỏ! Bạn không cần phải là một chuyên gia hội họa để giúp đỡ người khác—nếu một phương pháp hiệu quả với bạn, rất có thể nó cũng sẽ hữu ích cho người khác. Chỉ cần nhớ rằng, đừng trình bày chúng như một chân lý duy nhất, mà chỉ là một cách làm phù hợp với bạn ở thời điểm hiện tại!
Giả Thuyết & Ý Tưởng
Bất kể ghi chú của bạn đề cập đến điều gì, hãy kiểm chứng chúng trong thực tế. Bạn không cần phải vẽ một bức tranh hoàn chỉnh chỉ để thử nghiệm—nhiều giả thuyết có thể được kiểm tra ở quy mô nhỏ và cho kết quả chỉ trong vài phút. Ví dụ, câu hỏi “Dùng màu xanh cho bóng đổ sẽ khiến chúng trông đẹp hơn hay tệ hơn?” có thể được kiểm tra nhanh chóng bằng cách vẽ một quả cầu đơn giản với các sắc độ khác nhau. Đôi khi, bạn thậm chí chỉ cần tìm kiếm câu hỏi đó trên Google!
Bạn cũng có thể kiểm tra giả thuyết bằng cách vẽ một chủ thể theo nhiều cách khác nhau, đặt chúng cạnh nhau để so sánh. Ngoài ra, thử nghiệm với ảnh tham khảo hoặc quan sát thực tế cũng là một cách hiệu quả. Chẳng hạn, nếu bạn đang tự hỏi về góc giữa đùi và cẳng chân, hãy tìm nhiều bức ảnh chụp động vật từ góc nhìn ngang để đo lường chính xác.
Một số giả thuyết có thể phức tạp hơn và không cho bạn câu trả lời rõ ràng ngay lập tức. Trong trường hợp đó, hãy thử nghiệm chúng khi bạn vẽ một tác phẩm mới. Tốt nhất, bạn nên thử từng giả thuyết phức tạp một, để dễ dàng nhận ra sự khác biệt trong kết quả cuối cùng.
Việc thử nghiệm này có thể dẫn đến những kết luận và giải pháp hữu ích, nhưng cũng có thể tạo ra nhiều giả thuyết hoặc thậm chí phát sinh thêm vấn đề mới. Đừng lo lắng—hãy ghi lại tất cả và tiếp tục quá trình! Mỗi ghi chú đều có giá trị riêng của nó.
Vậy khi nào mới kết thúc?
Không bao giờ! Giống như sơ đồ của phương pháp khoa học là một vòng lặp liên tục, quá trình học vẽ của bạn cũng vậy—bạn chỉ ngày càng giỏi hơn thôi. Dĩ nhiên, bạn không cần phải ghi chú mọi lúc—không phải bức vẽ nào cũng phải là một phần của quá trình luyện tập. Sẽ có lúc bạn cảm thấy hài lòng với phong cách của mình và không muốn thay đổi gì nữa. Và có lẽ, đó chính là “đích đến” trong nghệ thuật!
Kết Luận
Theo tôi, đây là một trong những cách học vẽ hiệu quả nhất. Điều hay ho nhất của phương pháp này là nó không bắt bạn phải làm những thứ nhàm chán trước. Nhờ đó, bạn sẽ ít cảm thấy chán nản hơn và giảm nguy cơ bỏ cuộc giữa chừng.
Ngoài ra, nó còn giúp bạn tránh những cảm xúc tiêu cực khi thất bại. Nếu mục tiêu của bạn là vẽ một bức tranh đẹp nhưng lại không thành công, bạn sẽ cảm thấy tệ. Nhưng nếu mục tiêu của bạn là vẽ và ghi chú thật nhiều, thì dù bức tranh có không đẹp, bạn vẫn đạt được mục tiêu của mình! Lúc này, một bức vẽ chưa hoàn hảo không còn là “thất bại”, mà chỉ là một phần của quá trình học hỏi.
Phương pháp học vẽ này cũng giúp bạn thay đổi tư duy từ “Mình phải làm đúng, nếu không thì…” sang “Thử làm thế này xem sao”. Nó biến áp lực thành sự tò mò, giúp bạn vượt qua nỗi sợ sai sót. Lúc này, lỗi sai không còn là thứ cần tránh, mà trở thành những bài học quý giá.
Hy vọng bạn sẽ thấy phương pháp này hữu ích và nếu muốn được học vẽ một cách bài bản và có khoa học, đừng quên chương trình đào tạo họa sĩ minh họa chuyên nghiệp tại Monster Lab, tham khảo thông tin chi tiết tại ĐÂY!
Nguồn: monikazagrobelna.com
Dịch: Monster Lab
Responses